"Προφητείες", σοφίες και σοφιστείες
Πριν αποφασίσουμε να σύρουμε το χορό του Ζαλόγγου, ας βάλουμε τα πράγματα σε μία σειρά και ας δούμε με νηφαλιότητα τι πρέπει να κάνουμε.
Δε χρειάζεται να πιστεύει κανείς στην τεχνική ανάλυση, για να συμπεράνει ότι είναι απόλυτα φυσιολογικό να δοκιμάζουν πολλές φορές οι χρηματιστηριακοί δείκτες προηγούμενα υψηλά ή χαμηλά επίπεδα τιμών. Το να βγούμε, λοιπόν, και να πούμε ότι υπό τις παρούσες συνθήκες ο Γενικός Δείκτης "θα δοκιμάσει την τύχη του στις 1.450 μονάδες, στο χαμηλό του 2003", είναι σαν να βλέπουμε έναν ποδοσφαιριστή να σουτάρει σε άδεια εστία και να περιμένουμε το γκολ. Μόνο από υπερβολική "ατυχία" θα χάσει την ευκαιρία να δικαιωθεί...
Είναι αλήθεια ότι η κρίση αυτή είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι είχαμε αρχικά προβλέψει. Μέρα με την ημέρα αποδεικνύεται ότι και οι πλέον απαισιόδοξοι δεν είχαν καταλάβει αρχής εξαρχής το βάθος του προβλήματος. Σε τέτοιες καταστάσεις είναι σύνηθες φαινόμενο να βγαίνουν στο δρόμο οι καταστροφολόγοι και εν είδος "προφητείας" να μιλάνε για το τέλος του κόσμου. Είναι μία κατάσταση ψυχοπαθολογική, κατά την οποία ο "προφήτης" βρίσκεται σε ψυχική ανάταση, κάθε φορά που τρομάζει τους συνομιλητές του με τις εσχατολογικές του προβλέψεις. Ωστόσο, εξακολουθούμε και βαδίζουμε σε αυτόν τον πλανήτη, παρά το γεγονός ότι πολλοί συνάνθρωποί μας κλείστηκαν κατά περιόδους στα σπίτια τους με προμήθειες ετών, περιμένοντας τη Δευτέρα Παρουσία και προσδοκώντας ότι αυτοί και μόνο αυτοί θα επιβίωναν και θα μετακόμιζαν στον Παράδεισο, αφήνοντας όλους εμάς τους υπόλοιπους να σαπίσουμε στην Κόλαση.
Ακούμε διαφόρους να μας λένε ότι ο Γενικός Δείκτης θα πάει στις 1.500 ή στις 1.000 ή στις 550 μονάδες (το χαμηλό του 1990). Όλα είναι πιθανά, πράγματι. Αλλά όχι προβλέψιμα! Το μόνο που μπορούμε ίσως να κάνουμε (κι αυτό γνωρίζοντας ότι ακροβατούμε πάνω σε μία λεπτή μεταξένια κλωστή) είναι να προσπαθήσουμε να διακρίνουμε πότε οι τιμές των μετοχών βρίσκονται στη ζώνη της υπερτίμησης και πότε της υποτίμησης. Όταν η στήλη προειδοποιούσε στις 5.000 μονάδες, αυτό ακριβώς έκανε. Το ίδιο κάνουμε και σήμερα, λέγοντας ότι οι τιμές των μετοχών είναι ελκυστικές. Στις αγορές, όμως, δε δικαιώνονται πάντα οι... λογικές σκέψεις. Στις αγορές χάνονται οι μεγάλες ευκαιρίες ή συμβαίνουν οι μεγάλες καταστροφές, όταν η αγορά αποφασίσει να περάσει στη ζώνη της υπερβολής.
Το 1999 "διακρίναμε" τη ζώνη της υπερβολής από τις 4.000 μονάδες. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, όμως, νιώθαμε ηλίθιοι βλέποντας το Γενικό Δείκτη να σκαρφαλώνεις στις 6.300 μονάδες. Και το αστείο είναι ότι όσοι δε συμμετείχαν σε εκείνη την κούρσα έχασαν την ευκαιρία της ζωής τους, αρκεί να ήσαν τυχεροί και να κατέβηκαν έγκαιρα από το τραινάκι του τρόμου. Λίγους μήνες αργότερα "διακρίναμε" την ευκαιρία στις 2.000 μονάδες. Κι όμως! Ο Γενικός Δείκτης υποχώρησε στις 1.450 μονάδες και οι μετοχές μας είχαν καταγράψει απίστευτες απώλειες, δυσανάλογες με το ποσοστό πτώσης του Γενικού Δείκτη. Είχαμε κι άλλα ανάλογα περιστατικά, αλλά ας μην ξοδέψουμε το χρόνο μας σε μια παράθεση αριθμών και γεγονότων. Η ουσία είναι ότι προβλέψεις δεν μπορούν να γίνουν κι όσοι ισχυρίζονται ότι έχουν απευθείας σύνδεση με το υπερπέραν, είναι ψεύτες και οπωσδήποτε επικίνδυνοι.
Παρ΄ όλα αυτά, όσοι στο παρελθόν ακούσαμε τη φωνή της λογικής και πουλήσαμε στα ψηλά και αγοράσαμε στα χαμηλά και ανεξάρτητα από το αν υπήρξαν χαμηλότερα επίπεδα τιμών από εκεί που αγοράσαμε και υψηλότερα από εκεί που πουλήσαμε, στο τέλος βγήκαμε κερδισμένοι. Μπορεί να μη γίναμε πλούσιοι στο βαθμό που θα γινόμασταν, αν είχαμε πουλήσει στην κορυφή και είχαμε αγοράσει στον πάτο της αγοράς, αλλά έχουμε την ευχαρίστηση να λέμε ότι είμαστε ακόμη στην αγορά και να μην έχουμε χάσει ακόμη το βιος μας με μία απερίσκεπτη ενέργεια.
Βιώνουμε μία πρωτοφανή κρίση. Αυτό το ξέρουμε. Το ερώτημα είναι τι κάνουμε. Και πάλι οι απαντήσεις έχουν να κάνουν με τη στρατηγική που έχουμε αποφασίσει να ακολουθσουμε στη ζωή μας. Είναι επικίνδυνο να προσπαθεί κανείς να ρίξει τη ζαριά της ζωής του και να ψάξει την ευκαιρία να γίνει πλούσιος σε αυτήν την κρίση. Να προσπαθήσει να μαντέψει αν αύριο ο Γενικός Δείκτης θα υποχωρήσει εκ νέου κατά 5% ή αν στις επόμενες τρεις μέρες θα ανακάμψει κατά 15%. Ας μείνουμε λίγο σε αυτό. Όταν οι χρηματιστηριακοί δείκτες υποχωρούν 5% ή 7% κάθε μέρα, τι πιο φυσιολογικό από το να σημειώσουν σε ένα τριήμερο άνοδο της τάξης του 15% ή του 20%; Αλλά αυτό δεν είναι σοφία! Είναι σοφιστεία! Και τι σημασία έχει αυτή η παραδοχή, αν δεν τοποθετηθεί κανείς στον... πάτο; Επιστρέφουμε εκεί απ’ όπου ξεκινήσαμε: Δεν ξέρουμε τον πάτο, οπότε ας μη δαπανούμε πολύτιμη ενέργεια και ρισκάρουμε τις οικονομίες μας σε αδιέξοδες αναζητήσεις.
Είπαμε ότι η στάση που θα κρατήσουμε έχει να κάνει με τη στρατηγική που έχουμε επιλέξει στη ζωή μας. Κι επιμένουμε σε αυτό. Όποιος, λοιπόν, πιστεύει στις μετοχές, θα πρέπει ήδη να είναι αγορασμένος. Να έχει ρευστοποιήσει σταδιακά από τις 5.000 μονάδες και να έχει αρχίσει να τοποθετείται σταδιακά από τις 3.000 μονάδες. Σήμερα, θα πρέπει ο ίδιος άνθρωπος να τοποθετεί τα τελευταία του χρήματα. Ναι, μπορεί οι χρηματιστηριακοί δείκτες να υποχωρήσουν κι άλλο. Αλλά το Χρηματιστήριο δεν είναι ένα άθλημα που παίζεται στο "μαύρο – κόκκινο". Θα μας πείτε ότι εκείνος που αγόρασε Εθνική στα 25 ευρώ νιώθει το έδαφος να χάνεται κάτω από τα πόδια του. Αλήθεια είναι. Αλλά ας προσπαθήσουμε να δούμε το θέμα με μία ευρύτερη σκέψη. Αν ο άνθρωπος αυτός εμφανίστηκε στο Χρηματιστήριο για πρώτη φορά στη ζωή του και η πρώτη του χρηματιστηριακή πράξη ήταν αυτή, τότε σίγουρα θα νιώθει άβολα. Αν πρόκειται, όμως, για παλιό επενδυτή που παρακολουθεί επί χρόνια τη μετοχή της Εθνικής (για παράδειγμα), μας είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι δεν είχε επωφεληθεί από τα χαμηλά του 2003 και από τα υψηλά του 2007. Όταν ο άνθρωπος αυτός έχει πουλήσει στα 40 ευρώ, τότε δικαιούται να ξαναγοράσει στα 25 και στα 20 και στα 15. Πάλι κερδισμένος θα είναι.
Θα υπάρχουν σίγουρα "έξυπνοι" που υποστηρίζουν ότι έχουν τα χρήματα στα χέρι, για να αγοράσουν στο απόλυτο μηδέν. Συνήθως πρόκειται για ανθρώπους που δεν πούλησαν στα ψηλά και το θυμήθηκαν κάπως καθυστερημένα. Φυσικό είναι να επιθυμούν να υποχωρήσουν οι τιμές των μετοχών ακόμη περισσότερο, έτσι ώστε να μπορέσουν να ξαναπάρουν πίσω τις μετοχές τους και με κέρδος. Στη ζωή, όμως, έχει αποδειχτεί ότι οι τακτικές αυτές δεν οδηγούν συνήθως σε καλό. Ο παίκτης που αποφασίζει να κινηθεί στα όρια του, μπορεί να τα καταφέρει μερικές φορές, αλλά η μία και μοναδική που θα αποτύχει θα είναι και η τελευταία του επαφή με την αγορά.
Οι μετοχές, κατά την προσωπική μου άποψη, είναι η καλύτερη δυνατή επιλογή. Καλύτερη από τον τόκο της τράπεζας, καλύτερη από τα ομόλογα, καλύτερα από τη γη. Αρκεί να έχεις κανείς χρήματα και υπομονή και να ακολουθεί ορισμένους βασικούς κανόνες αυτοπροστασίας. Στο κάτω – κάτω της γραφής, με τα μυαλά αυτά κατορθώσαμε μέχρι σήμερα να επιβιώσουμε. Αντίθετα, άλλοι που ήσαν πιο "επιθετικοί" έχουν ήδη εξαφανιστεί από την αγορά...
Θανάσης Μαυρίδης
thanasis.mavridis@capital.gr
* Μπορείτεhttp://mavridis.capitalblogs.gr να σχολιάσετε το "Σιωπητήριο" στο blog στην εξής διεύθυνση:
